Άγιος Λουκάς
Ανάμεσα στο Πάνω Πετάλι και την πλατεία του Αρτεμώνα βρίσκεται το χωριό του Αγίου Λουκά ή Άι Λούκα από την ομώνυμη εκκλησία της περιοχής.
Εδώ βρίσκεται η δισυπόστατη εκκλησία της Παναγίας τα Γουρνιά και του Αγίου Νικολάου με τις αξιοπρόσεχτες τοιχογραφίες του περίφημου λαϊκού αγιογράφου της Σίφνου Αγάπιου, που είναι γνωστός και ως “Δευτερεύων” , η εκκλησία του Άι Γιώργη του Αφέντη με περίφημες εικόνες του 1645, έργα των σπουδαίων αγιογράφων, Ζαχαρία Τζαγκαρόπουλου και Κωνσταντίνου Παλαιόκαπα της Κρητικής Σχολής και η πανέμορφη εκκλησία του Αγίου Κωνσταντίνου με τη σπάνια αρχιτεκτονική της στην ομώνυμη πλατεία.
Ο Άι Λούκας είναι το γενέθλιο χωριό του εφοπλιστή και ιδρυτή του Ευγενιδείου Ιδρύματος Νικολάου Βερνίκου-Ευγενίδη και του εφοπλιστή και υπουργού Αλεξάνδρου Βερνίκου.
Απολλωνία
Η πρωτεύουσα και το διοικητικό κέντρο του νησιού, στο κέντρο του νησιού.
Το όνομα Απολλωνία προέρχεται από τη λατρεία του θεού Απόλλωνα στο νησί κατά την αρχαιότητα και το όνομα Σταυρί από το σταυροδρόμι που υπάρχει στην περιοχή (και που οδηγεί βόρια προς Αρτεμώνα, ανατολικά προς Κάτω Πετάλι και Κάστρο, δυτικά προς Καμάρες και νότια προς Πλατύ Γιαλό, Φάρο, κλπ). Μια άλλη εκδοχή για την ονομασία Σταυρί είναι ότι προέρχεται απ΄την εκκλησία του Σταυρού στο κέντρο του χωριού.
Στην Απολλωνία, που μαζί με τους υπόλοιπους κεντρικούς οικισμούς του νησιού έχει χαρακτηριστεί ως παραδοσιακός και γι αυτό προστατευόμενος οικισμός, βρίσκουμε τράπεζες, αστυνομικό σταθμό, ιατρείο, ταχυδρομείο, το Δημαρχείο του νησιού, φαρμακεία, τουριστικό γραφείο, εστιατόρια, ενοικιαζόμενα δωμάτια, διαμερίσματα και ξενοδοχεία, μπαρ και εστιατόρια.
Έξω από το ταχυδρομείο βρίσκεται “πιάτσα ταξί” καθώς και η στάση του λεωφορείου για Καμάρες ενώ στην κεντρική διασταύρωση βρίσκονται οι στάσεις των λεωφορείων για όλα τα υπόλοιπα χωριά και τις παραλίες του νησιού. Στο κεντρικό γραφικό μονοπάτι της Απολλωνίας που οδηγεί προς Καταβατή (γνωστό και ως «το στενό») υπάρχουν ενδιαφέρουσες παλιές εκκλησίες, πολλά καταστήματα και χώροι για φαγητό και ποτό. Τα καλοκαιρινά βράδια σφύζει από ζωή.
Στην κεντρική πλατεία της Απολλωνίας (πλατεία Ηρώων) στεγάζεται το Λαογραφικό Μουσείο Σίφνου του Συνδέσμου Σιφνίων με εκθέματα από την καθημερινή ζωή και τις ασχολίες των Σιφνιών τα παλαιότερα χρόνια, παραδοσιακές φορεσιές, σιφνέικα κεραμικά και παλιές εκδόσεις.
Στην πλατεία Ραμπαγά (στο κεντρικό μονοπάτι) υπάρχει η προτομή του Σιφνιού εκδότη, μαχητικού δημοσιογράφου και σατυρικού ποιητή Κλεάνθη Τριαντάφυλλου που γεννήθηκε στη Σίφνο το 1850 και εξέδωσε αργότερα στην Αθήνα το προοδευτικό πολιτικό και σατυρικό περιοδικό “Ραμπαγάς”. Το περιοδικό αποτέλεσε πρόδρομο για τη Νέα Αθηναϊκή Σχολή και έδωσε το ψευδώνυμο Ραμπαγάς στον Κλεάνθη Τριαντάφυλλο. Προκάλεσε επίσης αντιδράσεις και τον οδήγησε δύο φορές σε φυλάκιση. Ο Κλεάνθης Τριαντάφυλλος έχοντας πέσει θύμα δολοφονικής απόπειρας και υποφέροντας τα τελευταία του χρόνια από σοβαρή ψυχική διαταραχή, αυτοκτόνησε το 1889.
Αρτεμώνας
Ο Αρτεμώνας βρίσκεται ενάμισι χιλιόμετρο βορειοδυτικά της Απολλωνίας και με τα πολυδαίδαλα σοκάκια του είναι το μεγαλύτερο χωριό του νησιού.
Το όνομα του προέρχεται από τη λατρεία της θεάς Αρτέμιδος στο νησί κατά την αρχαιότητα. Ναός της Αρτέμιδος υπήρχε στη θέση της σημερινής ενοριακής εκκλησίας του χωριού, Παναγίας Κόγχης.
Στον Αρτεμώνα βρίσκεται η αφετηρία όλων των λεωφορείων του νησιού. Εδώ υπάρχουν παλαιές αξιοπρόσεχτες εκκλησίες, παραδοσιακοί φούρνοι και ζαχαροπλαστεία, εστιατόρια, ενοικιαζόμενα δωμάτια, διαμερίσματα και ξενοδοχεία, καθώς και εργαστήρια παραδοσιακής αγγειοπλαστικής. Δίπλα στην Παναγιά του Μπαλή, λειτουργεί τα καλοκαίρια, η έκθεση λαογραφικού υλικού «Ιωάννης Ατσόνιος» του Πολιτιστικού Συλλόγου Σίφνου με τίτλο «Εμείς παλιά στα σπίτια μας».
Η αρχοντιά του Αρτεμώνα, αποτέλεσμα της οικονομικής ευμάρειας του χωριού πριν από ενάμιση περίπου αιώνα, αντικατοπτρίζεται στα θαυμάσια νεοκλασικά του και στα σπίτια με τις ολάνθιστες αυλές κυρίως στο κεντρικό μονοπάτι του οικισμού. Η θέα από πολλά σημεία του χωριού είναι εκπληκτική. Από την περιοχή των ανεμόμυλων (στα ανατολικά του οικισμού) γνωστή και ως «Μπέλα Βίστα» (= Καλλιθέα) μπορεί κανείς να θαυμάσει τον οικισμό του Κάστρου από ψηλά, το πέλαγος και πολλά άλλα Κυκλαδονήσια.
Ο Αρτεμώνας είναι η γενέτειρα του Νικολάου Χρυσόγελου, μεγάλου διδασκάλου του γένους, εθνικού αγωνιστή και πρώτου υπουργού Παιδείας του σύγχρονου ελληνικού κράτους, ο οποίος υπήρξε ο θεμελιωτής της αλληλοδιδακτικής μεθόδου και της δημοτικής εκπαίδευσης. Η προτομή του βρίσκεται στην ομώνυμη πλατεία δίπλα στα γραφεία της Τοπικής Κοινότητας Αρτεμώνα και του Κέντρου Εξυπηρέτησης Πολιτών.
Ο Αρτεμώνας είναι επίσης η γενέτειρα του διακεκριμένου φιλόλογου, ποιητή και μεταφραστή Ιωάννη Γρυπάρη που υπήρξε και ο πρώτος διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου και που τιμήθηκε με Αριστείο Γραμμάτων και Τεχνών από την Ακαδημία Αθηνών. Έξω από το σπίτι του στην ομώνυμη οδό του Αρτεμώνα έχουν αναρτηθεί ενδεικτικές μαρμάρινες πινακίδες από το Σύνδεσμο Σιφνίων και από την Ένωση Ελλήνων Λογοτεχνών. Στο προαύλιο του Δημοτικού Σχολείου Σίφνου τοποθετήθηκε στις 19 Αυγούστου 2012 από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Σίφνου ο ανδριάντας του σιφνιού ποιητή, έργο του γλύπτη Κώστα Κλουβάτου.
Στον Αρτεμώνα, διοργανώνεται κάθε Σεπτέμβρη από τον Πολιτιστικό Σύλλογο Σίφνου, το τριήμερο Φεστιβάλ Κυκλαδικής Γαστρονομίας «Νικόλαος Τσελεμεντές» με συμμετοχές μαγείρων, μουσικών και χορευτών από πολλά νησιά των Κυκλάδων, με επιδείξεις τοπικών συνταγών, διαγωνισμούς μαγειρικής και ζαχαροπλαστικής και πολλές ακόμα παράλληλες εκδηλώσεις και εκθέσεις.
Βαθύ
Το Βαθύ βρίσκεται στα δυτικά, 10 χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα Απολλωνία.
Στην «Πούντα του Πολεμικού», το βόρειο άκρο του κόλπου, η αρχαιολογική σκαπάνη έχει φέρει στο φως προϊστορικούς οικισμούς και τάφους. Στο κοντινότερο παρελθόν και μέχρι το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο το Βαθύ υπήρξε οικισμός αγγειοπλαστών.
Είναι από τις ομορφότερες και μεγαλύτερες αμμώδεις παραλίες του νησιού με τα προστατευόμενα «κρινάκια της άμμου» να ανθίζουν το κοντά στο Δεκαπενταύγουστο.
Εδώ υπάρχουν ενοικιαζόμενα καταλύματα, εστιατόρια, παντοπωλεία, καφενεία και αγγειοπλαστεία.
Από το Βαθύ ξεκινούν πολλές πεζοπορικές διαδρομές μέσα στην περιοχή NATURA αλλά και προς τη Φυκιάδα και τον Πλατύ Γιαλό στα ανατολικά.
Πάνω στην παραλία βρίσκεται και το όμορφο εκκλησάκι των Ταξιαρχών (16ου αι) που γιορτάζει με πανηγύρι 3 φορές το χρόνο (Ιούλιο, Σεπτέμβριο και Νοέμβριο).
Εξάμπελα
Ένα χιλιόμετρο από την Απολλωνία στο δρόμο προς Πλατύ Γιαλό και Φάρο βρίσκεται ο παραδοσιακός οικισμός των Εξαμπέλων.
Τα Εξάμπελα είναι ένα από τα μεγαλύτερα χωριά της Σίφνου. Αρχίζει από τις Αράδες (σειρά από ανεμόμυλους) και εκτείνεται νότια περικλείοντας και την περιοχή της Αγίας Βαρβάρας με την ομώνυμη εκκλησία.
Στα Εξάμπελα, ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι εκκλησίες της Παναγιάς, του Αγίου Αθανασίου και του Χριστού με υπέροχες σκάλες στις αυλές τους.
Γενέτειρα του Αριστομένη Προβελέγγιου, ποιητή, μεταφραστή, βουλευτή, Ακαδημαϊκού, διδάκτορα της Φιλοσοφίας και της Ιστορίας της Τέχνης, που τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών με το Αριστείο Γραμμάτων και Τεχνών. Το σπίτι του βρίσκεται στον κεντρικό αυτοκινητόδρομο των Εξαμπέλων, ο τάφος του στο γραφικό ξωκλήσι του «γέρου Άι Νικόλα» (για να ξεχωρίζει από τον μεταγενέστερο « Άγιο Νικόλαο», ενοριακή εκκλησία του χωριού) και η προτομή του ποιητή, φιλοτεχνημένη από τον Γιαννούλη Χαλεπά, στο προαύλιο του Γυμνασίου –Λυκείου Σίφνου στις Αράδες.
Γενέτειρα επίσης του Νικολάου Τσελεμεντέ, μεγάλου δασκάλου της μαγειρικής και συγγραφέα του πρώτου βιβλίου με συνταγές μαγειρικής στην Ελλάδα του γνωστού «Τσελεμεντέ» με πρώτη έκδοση το 1910 και συνεχείς εκδόσεις έως τις μέρες μας. Στα χνάρια του μεγάλου δασκάλου και ο Κώστας Μάρκου επίσης από τα Εξάμπελα που εργάστηκε ως αρχιμάγειρας στα Βασιλικά Ανάκτορα και εξέδωσε τη δεκαετία του ΄60 βιβλία με συνταγές («Νεώτατη Μαγειρική Ζαχαροπλαστική Διαιτιτική», «Ελληνική Κουζίνα»).
Γενέτειρα τέλος του καθηγητή και διευθυντή του Αρσάκειου Γεωργίου Βιώνη (1822-1898), του αγιογράφου Ιωάννη Μαρούλη (1792-1816) και του γιου του, ζωγράφου Νικολάου Μαρούλη, της οικογένειας των βιομηχάνων Καρέλλα κ.α.
Στα αξιοθέατα του χωριού και ο αρχαίος πύργος – φρυκτωρία (6ου π.Χ. αι.) του Άι Δημήτρη ή Μαύρος Πύργος και λίγο νοτιότερα ο πύργος της Βρύσης κοντά στο Μοναστήρι της Παναγιάς της Βρύσης (ή Βρυσιανής).
Το μοναστήρι της Βρύσης, το μεγαλύτερο του νησιού, αξίζει να το επισκεφτεί κανείς αφού εκτός από την εξαιρετική αρχιτεκτονική του φιλοξενεί και Μουσείο Βυζαντινής Τέχνης με σπουδαίο αρχείο χειρογράφων, εικόνες και εκκλησιαστικά εκθέματα.
Στα Εξάμπελα υπάρχουν παντοπωλεία, εστιατόριο και λίγα ενοικιαζόμενα δωμάτια.
Καμάρες
Οι Καμάρες βρίσκονται 5 χιλ. από την Απολλωνία, είναι το λιμάνι της Σίφνου και ο μεγαλύτερος παραλιακός οικισμός του νησιού.
Στις Καμάρες υπάρχουν τα περισσότερα ενοικιαζόμενα δωμάτια, ξενοδοχεία, εστιατόρια, παντοπωλεία, καταστήματα, φούρνοι, ιδιωτικός χώρος κατασκήνωσης, τουριστικά γραφεία, καφενεία, ζαχαροπλαστεία, αγγειοπλαστεία, Δημοτικό Γραφείο Πληροφοριών, Λιμενικός Σταθμός.
Στην απέναντι πλευρά των Καμαρών, την «Πέρα Πάντα», βρίσκεται η περιοχή της Αγίας Μαρίνας από την ομώνυμη εκκλησία που βρίσκεται στην πλευρά του λόφου. Και στην Αγία Μαρίνα υπάρχουν ενοικιαζόμενα δωμάτια, ξενοδοχεία, παντοπωλείο, καφέ, εστιατόρια.
Ανάμεσα στις δυο περιοχές απλώνεται η παραλία των Καμαρών, μια από τις ομορφότερες αμμώδεις παραλίες του νησιού με παρθένα βλάστηση, καλαμιώνες, παράκτια λίμνη και αμμόλοφους με «κρινάκια της άμμου» που ανθίζουν τον Αύγουστο. Η παραλία βραβεύεται κάθε χρόνο από το FEE με τη γαλάζια σημαία της Ευρωπαϊκής Ένωσης εκπληρώνοντας τα 32 αυστηρά κριτήρια του προγράμματος (καθαριότητα, οργάνωση, ποιότητα νερών κολύμβησης, ασφάλεια, ναυαγοσωστικά, πρώτες βοήθειες, υπηρεσίες, εγκαταστάσεις κλπ.)
Από τις Καμάρες ξεκινούν πεζοπορικές διαδρομές προς το ιερό των Νυμφών στις Κορακιές, τη Μαύρη Σπηλιά, τις εγκαταστάσεις των παλιών ορυχείων και την περιοχή NATURA. Άλλο μονοπάτι αυξημένης δυσκολίας οδηγεί βόρεια από το εκκλησάκι της Αγίας Άννας στην Πέρα Πάντα, στον Άγιο Συμεών. Μία ακόμα πεζοπορική διαδρομή κατευθύνεται ανατολικά προς την Απολλωνία και τους κεντρικούς οικισμούς.
Κάστρο
Το Κάστρο είναι η παλιά πρωτεύουσα της Σίφνου και η έδρα της Αρχιεπισκοπής Σίφνου (6ο-19 ο αι). Από τους γραφικότερους, ομορφότερους και ο πιο σημαντικός από τους οικισμούς του νησιού από αρχαιολογική άποψη.
Πρόκειται για το αρχαίο «άστυ» που αναφέρει ο Ηρόδοτος και που ήκμασε τον 6ο π.Χ. αι., με ναό και θέατρο του Διονύσου και πολυτελή μαρμάρινα δημόσια κτήρια. Κατοικείται αδιάκοπα από τους προϊστορικούς χρόνους (πρώτη εγκατάσταση στο λόφο την 3η χιλιετία π.Χ.) έως σήμερα.
Το όνομα του χωριού προέρχεται από το «κάστρο» που σχηματίζουν τα κτήρια του. Ο οικισμός έχει ελλειψοειδή μορφή, γιατί ακολουθεί τη μορφολογία του εδάφους, έχει αμυντικό χαρακτήρα και διατηρεί αναλλοίωτη την οικοδομική οχυρωματική μεσαιωνική (ενετική) μορφή του. Διακρίνουμε δύο αμυντικούς δακτυλίους από κτήρια το ένα χτισμένο κολλητά με το άλλο, με τα αρχοντόσπιτα στον εσωτερικό δακτύλιο για μεγαλύτερη προστασία και τα λαϊκά σπίτια στον εξωτερικό δακτύλιο.
Τα ερείπια της αρχαίας ακρόπολης που δέσποζε στην κορυφή του λόφου( 6ου π.Χ. αιώνα), οι εντειχισμένες στα νεότερα κτήρια αρχαίες κολώνες, οι ρωμαϊκές σαρκοφάγοι που συναντάμε στα σοκάκια, οι έξι «λότζιες» (πύλες στοές από τις οποίες εισερχόμαστε στον οικισμό), τα εκκλησάκια του 16ου και του 17ου αι. με τα διακοσμημένα δάπεδα και πολλές άλλες λεπτομέρειες καθιστούν το Κάστρο ένα ανοιχτό μουσείο.
Στο ψηλότερο σημείο του χωριού βρίσκεται το κτήριο της καθολικής καθεδρικής εκκλησίας και εκεί κοντά σώζεται ως σήμερα η στήλη με την επιγραφή του Γιαννούλη Ντα Κορώνια από τον 14ο αιώνα. Στο κέντρο του χωριού συναντάμε το Αρχαιολογικό Μουσείο Σίφνου με εκθέματα (κυρίως γλυπτά και νομίσματα) από την προϊστορική μέχρι και τη ρωμαϊκή εποχή.
Ανατολικά του Κάστρου το γραφικό ξωκλήσι των «Εφταμάρτυρων» πάνω στο βράχο και η άπλετη θέα στο πέλαγος είναι μαγευτικά. Βορειότερα το αρχαίο μονοπάτι οδηγεί στην Παναγιά την Πουλάτη, χαρακτηρισμένο τοπίο «απείρου κάλλους» Η Πουλάτη όπως και οι «Επταμάρτυρες» είναι ιδανικά μέρη για βουτιές από τα βράχια. Δυτικά του χωριού και κάτω από τους πρόποδες του λόφου του Κάστρου υπάρχει μια μικρή παραλία με βότσαλα (αρχαίο λιμάνι του νησιού) με το όνομα Γιαλός ή «Σεράλια» από τα σεράγια (=παλάτια) που υπήρχαν παλιά στην περιοχή.
Στο Κάστρο λειτούργησε το πρώτο γνωστό σχολείο του νησιού (αρχές του 17ου αιώνα) καθώς και η φημισμένη Σχολή του Παναγίου Τάφου γνωστή και ως «Παιδευτήριο του Αρχιπελάγους» (από τα μέσα του 17ου αι.) στη θέση που σήμερα βρίσκονται οι δίδυμες εκκλησίες Άγιος Στέφανος και Άγιος Γιάννης ο Καλυβίτης. Από ‘κει αποφοίτησαν σπουδαίοι δάσκαλοι και ιερείς, ο Νικόλαος Χρυσόγελος (μετέπειτα δάσκαλος στην ίδια σχολή και πρώτος υπουργός Παιδείας του Σύγχρονου Ελληνικού κράτους), σαράντα οχτώ μητροπολίτες και δύο οικουμενικοί Πατριάρχες.
Γενέθλιο χωριό του πανεπιστημιακού καθηγητή και ακαδημαϊκού Γεωργίου Μαριδάκη – η μαρμάρινη προτομή του οποίου βρίσκεται έξω από το εκκλησάκι του Θεολόγου – καθώς και του πρώην προέδρου του Αρείου Πάγου, Αντωνίου Ζηλήμονος.
Το Κάστρο σήμερα διαθέτει λίγα ενοικιαζόμενα δωμάτια, ταβέρνες, ζαχαροπλαστεία, καφενεία και μπαράκια ενώ η παραλία του (Σεράλια) ψαροταβέρνες.
Καταβατή
Ανάμεσα στην Απολλωνία και τα Εξάμπελα βρίσκεται ο οικισμός της Καταβατής που περιλαμβάνει και την περιοχή του Ελεήμονα από την ομώνυμη εκεί εκκλησία.
Εδώ, εκτός την ενοριακή εκκλησία του Αγίου Γεωργίου και τα υπόλοιπα ξωκλήσια, ενδιαφέρον παρουσιάζει η εκκλησία της Παναγίας της “Αγγελόχτιστης”, την οποία, κατά παράδοση, έχτισαν και λειτουργούν Άγγελοι.
Νοτιότερα πάνω στον κεντρικό δρόμο που οδηγεί στο Βαθύ, είναι χτισμένο το μοναστήρι των Φυρογείων (16ου αι.) που αναστηλώθηκε τη δεκαετία του ΄70 από την Ελληνική Εταιρία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού χαρίζοντας στην Ελλάδα το πρώτο της βραβείο Πολιτιστικής Κληρονομιάς «Europa Nostra». Τα τελευταία χρόνια, κάθε καλοκαίρι στο χώρο του μοναστηριού οργανώνονται διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις και δραστηριότητες. Σε χώρους του μοναστηριού φιλοξενείται και η Συλλογή Χειροποίητων του Κοσμά Ξενάκη.
Η Καταβατή είναι γενέτειρα του φιλόσοφου και μέγα θεολόγου Απόστολου Μακράκη με τον τάφο του στο εκκλησάκι της Ευαγγελίστριας και την μαρμάρινη προτομή του στην ομώνυμη πλατεία δίπλα στη στάση των λεωφορείων.
Στην ευρύτερη περιοχή της Καταβατής υπάρχουν παντοπωλεία, ανθοπωλείο, πρατήριο υγρών καυσίμων, ενοικιαζόμενα δωμάτια, ξενοδοχείο και εστιατόριο.
Κάτω Πετάλι
Ανάμεσα στην Απολλωνία και το Κάστρο, το Κάτω Πετάλι παρουσιάζει ενδιαφέρουσα παραδοσιακή αρχιτεκτονική. Στο κέντρο σχεδόν του οικισμού βρίσκεται ο ενοριακός ναός της Ζωοδόχου Πηγής με πλακόστρωτο λαϊκής τέχνης στο προαύλιο της. Νοτιοανατολικά του Κάτω Πεταλιού βρίσκεται το ιστορικό μοναστήρι του Αγίου Ιωάννη του Χρυσοστόμου (προ του 1650), στο οποίο λειτούργησε το πρώτο Ελληνικό Σχολείο στη Σίφνο και μεταστεγάστηκε η Σχολή του Αγίου Τάφου ως “Ελληνομουσείον” Σίφνου (1835-1854).
Στο Κάτω Πετάλι υπάρχουν ενοικιαζόμενα δωμάτια, εστιατόριο παντοπωλείο και το Μουσικό Εργαστήρι Σίφνου «Φραγκίσκη-Ψαχαροπούλου Καρόρη»
Πάνω Πετάλι
Ανάμεσα στον Αρτεμώνα και την Απολλωνία με υπέροχη θέα προς τα νοτιοανατολικά βρίσκεται το Πάνω Πετάλι που διασχίζεται από το αρχαίο μονοπάτι που ενώνει τους κεντρικούς οικισμούς. Στην κορυφή του λόφου είναι χτισμένο το ιστορικό εκκλησάκι του Άι Αντύπα (από το 1636) που λειτούργησε ως σχολείο το 1821 από τον μαθητή του Νικ. Χρυσόγελου, δάσκαλο Γεώργιο Ψαραύτη.
Ανάμεσα στα παραδοσιακά σπίτια και τις εκκλησίες του χωριού βρίσκουμε αρκετά ενοικιαζόμενα δωμάτια, ένα ξενοδοχείο κι ένα παραδοσιακό καφενείο.
Πλατύς Γιαλός
Ο Πλατύς Γιαλός είναι μια από τις μεγαλύτερες αμμώδεις παραλίες του νησιού και αποτελεί τη δημοφιλέστερη επιλογή των Ελλήνων επισκεπτών.
Η παραλία του Πλατύ Γιαλού βραβεύεται κάθε χρόνο από το FEE με τη γαλάζια σημαία της Ευρωπαϊκής Ένωσης εκπληρώνοντας τα αυστηρά κριτήρια του προγράμματος (καθαριότητα, οργάνωση, ποιότητα νερών κολύμβησης, ασφάλεια, ναυαγοσωστικά, πρώτες βοήθειες, υπηρεσίες, εγκαταστάσεις κλπ.)
Στην αριστερή πλευρά του κόλπου έχει κατασκευασθεί αλιευτικό καταφύγιο που παρέχει υπηρεσίες και σε σκάφη αναψυχής.
Στο κέντρο του οικισμού, δίπλα στην πλατεία «Αλέξανδρου Βερνίκου» υπάρχει μικρό ανοιχτό θεατράκι.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει επίσης η εκκλησία της Αγίας Σοφίας δεξιά του κεντρικού αυτοκινητόδρομου.
Στα αξιοθέατα της περιοχής συγκαταλέγεται και ο Άσπρος Πύργος που βρίσκεται 1,5 χιλιόμετρο βορειοανατολικά της παραλίας, ένας από τους 77 αρχαίους πύργους –φρυκτωρίες του νησιού και από τους καλύτερα διατηρημένους.
Στον Πλατύ Γιαλό υπάρχουν ενοικιαζόμενα δωμάτια, ξενοδοχεία, εστιατόρια, beach bar, ταβέρνες, παντοπωλεία, τουριστικό γραφείο, αγγειοπλαστεία.
Πολλές πεζοπορικές διαδρομές ξεκινούν από το χωριό με κατεύθυνση τη Φυκιάδα το Βαθύ και τους κεντρικούς οικισμούς.
Απέναντι από την παραλία του Πλατύ γιαλού βρίσκεται το ακατοίκητο νησάκι της Κιτριανής με μοναδικό κτίσμα την εκκλησία της ομώνυμης Παναγιάς, την αρχαιότερη του νησιού (10ου – 11ου αι.)
Φάρος
Απάνεμο λιμανάκι και ψαροχώρι 7 χιλ. από την Απολλωνία, ο Φάρος υπήρξε λιμάνι της Σίφνου ως το 1883 και πήρε το όνομα του από τον αρχαίο πύργο που υπήρχε πάνω στην παραλία (εκεί που σήμερα αρχίζει το μονοπάτι από το Φάρο για το Γλυφό). Στην προβλήτα του Φάρου υπάρχει μικρό πετρόκτιστο θεατράκι στο οποίο, κατά τη διάρκεια της καλοκαιρινής περιόδου, πραγματοποιούνται διάφορες πολιτιστικές εκδηλώσεις.
Στο Φάρο υπάρχουν τρεις μικρές αμμώδεις παραλίες:
Η κεντρική, εκεί που καταλήγει η άσφαλτος, με καταπληκτική θέα στη Χρυσοπηγή, διαθέτει εστιατόρια, ταβέρνες, καφέ μπαρ και παντοπωλείο.
Η παραλία του Γλυφού που ονομάζεται έτσι από πηγάδι με γλυφό νερό που υπάρχει εκεί από αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι σήμερα, βρίσκεται στη δεξιά πλευρά της παραλίας του Φάρου. Από το Γλυφό αρχίζει όμορφο πλακόστρωτο μονοπάτι – φωτιζόμενο τη νύχτα – που οδηγεί στην παραλία του Αποκοφτού και τη Χρυσοπηγή. Στα δεξιά της παραλίας είναι ορατή η σκάλα των μεταλλείων και οι εγκαταστάσεις φόρτωσης μεταλλεύματος του αρχαίου ορυχείου της περιοχής.
Τέλος η Φασολού βρίσκεται στα αριστερά της παραλίας του Φάρου και διαθέτει ένα εστιατόριο και ενοικιαζόμενα δωμάτια. Στη Φασολού βρίσκεται και το μοναστήρι του Σταυρού του Φάρου.
Πεζοπορικές διαδρομές που ξεκινούν από το Φάρο, οδηγούν στην Ακρόπολη στο λόφο του Αγίου Ανδρέα και στο Κάστρο.
Χερρόνησος
Η Χερρόνησος είναι η βορειότερη παραλία του νησιού και απέχει 15 χιλιόμετρα από την Απολλωνία. Πρόκειται για γραφικό ψαροχώρι με μικρή αμμουδιά. Εδώ υπάρχουν ταβέρνες, μικρό παντοπωλείο, λίγα ενοικιαζόμενα δωμάτια και παραδοσιακό εργαστήριο αγγειοπλαστικής.
Τα βορειότερα κτίσματα του νησιού βρίσκονται στο λόφο πάνω από τον οικισμό. Πρόκειται για την εκκλησία του Αγίου Γεωργίου και τα απομεινάρια αρχαίου πύργου.
Στο δρόμο για τη Χερρόνησο συναντάμε τους μικρούς οικισμούς Τρουλλάκι και Διαβρούχα καθώς και μερικά εργαστήρια αγγειοπλαστικής.
Χρυσοπηγή
Δέκα χιλιόμετρα από την Απολλωνία και λίγο πριν τον Πλατύ Γιαλό, βρίσκεται το πιο δημοφιλές σημείο του νησιού, η Χρυσοπηγή.
Στο ακρωτήριο της Χρυσοπηγής υπάρχει το ομώνυμο μοναστήρι της Παναγιάς της Χρυσοπηγής (1523), πολιούχου και προστάτιδας της Σίφνου που γιορτάζει με πανηγύρι την παραμονή της Αναλήψεως. Το πανηγύρι της Χρυσοπηγής έχει ιδιαίτερο τελετουργικό που περιλαμβάνει περιφορά της εικόνας στους οικισμούς και ολονυχτία και προσελκύει κάθε χρόνο εκατοντάδες προσκυνητές.
Τα βράχια της Χρυσοπηγής είναι αγαπημένο ορμητήριο πολλών κολυμβητών.
Ανατολικά της εκκλησίας υπάρχει η αμμώδης παραλία του «Αποκοφτού» με τα γαλαζοπράσινα νερά και μοναδικά κτήρια στην αμμουδιά τα δυο της εστιατόρια. Από κει ξεκινάει πλακόστρωτο μονοπάτι που οδηγεί στην παραλία του Γλυφού στο Φάρο.
Δυτικά της εκκλησίας βρίσκονται οι «Σαούρες», μικρή απόμερη παραλία με βότσαλα.
Στα αξιοθέατα της περιοχής και ο Άσπρος Πύργος που βρίσκεται κοντά στη διασταύρωση Πλατύ Γιαλού Χρυσοπηγής, είναι ο πιο διάσημος από τους 77 αρχαίους πύργους του νησιού και από τους καλύτερα διατηρημένους.
Στην ευρύτερη περιοχή της Χρυσοπηγής υπάρχει παντοπωλείο και λίγα τουριστικά καταλύματα.
